برای مشاهده دهانه‌های موجود در ماه، نیازی به تلسکوپ نیست. میلیاردها سال، این همسایه آسمانی ما به طور کامل توسط سیارک‌ها و دنباله‌دارها بمباران شده و بقایای این حملات در سطح آن بجا مانده و قابل مشاهده هستند.
بزرگترین و قدیمی‌ترین محل برخورد شناخته‌شده در ماه، «حوضه قطب جنوبی-آیتکن» یا SPA است که نزدیک به ۲۰۰۰ کیلومتر از سمت دور ماه امتداد یافته و حالا به لطف تحقیقات جدید، دانشمندان قدمت آن را بین ۴.۳۲ تا ۴.۳۳ میلیارد سال پیش تعیین کردند.
قسمت آبی رنگ محدوده قدیمی‌ترین برخورد در ماه را نشان می‌دهد
یک تیم تحقیقاتی به رهبری دانشمندان دانشگاه منچستر با تجزیه و تحلیل یک شهاب‌سنگ قمری معروف به «شمال غربی آفریقا ۲۹۹۵»، قدمت این حوضه را تعیین کردند. این شهاب‌سنگ که سال ۲۰۰۵ در الجزایر پیدا شد، حاوی اورانیوم و سرب مربوط به این دوره بود.
اما چرا سن حوضه SPA مهم است؟ چون حدود ۱۲۰ میلیون سال قدیمی‌تر از چیزی است که انتظار داشتیم!
جاشوآ اِسنِیپ، محقق می‌گوید: «چندین دهه توافق عمومی بر این بود که شدیدترین دوره بمباران برخوردی بین ۴.۲ تا ۳.۸ میلیارد سال پیش بوده، یعنی نیم میلیارد سال نخست تاریخ ماه، اما اکنون، محدود کردن سن حوضه SPA به ۱۲۰ میلیون سال پیش، خلاف انتظارات گذشته ماست و نشان می‌دهد در یک دوره طولانی‌تر، روند برخوردها آهسته‌تر بوده است.»
این موضوع برای تاریخ اولیه زمین هم مفاهیمی دارد. رومَن تارتیس، مدرس ارشد دانشگاه منچستر، در این باره گفته: «ما می‌دانیم زمین و ماه احتمالاً در طول تاریخ اولیه‌شان، برخوردهای مشابهی را تجربه کرده‌اند، اما سوابق سنگی مربوط به زمین از بین رفتند، اما ما می‌توانیم از آنچه درباره ماه درک کردیم استفاده کنیم تا سرنخ‌هایی از شرایط زمین در همان بازه زمانی پیدا کنیم.»
با این که قدمت شهاب‌سنگ «شمال غربی آفریقا ۲۹۹۵» نشانه خوبی از سن حوضه SPA است، تیم باید این داده‌ها را با یک مأموریت نمونه‌برداری از درون خود دهانه تأیید کند.
قدیمی‌ترین شهاب‌سنگ چه زمانی با کرۀ ماه برخورد کرد؟
